DE GESCHIEDENIS VAN ONS VOEDSEL
De verhalen die gerechten vertellen
Gerechten vertellen een verhaal; het verhaal over de tijd en plaats waarin men leeft of leefde.
Niet iedereen in de wereld eet hetzelfde. Enerzijds komt dit door het aanbod van ingrediënten. Niet alle soorten groenten, fruit, noten, kruiden en specerijen groeien overal op de wereld. Sommige soorten komen alleen voor in bepaalde delen van de wereld omdat daar de optimale groeiomstandigheden voor die soorten aanwezig zijn.
Anderzijds wordt ons eetpatroon bepaald door geschiedenis en cultuur. Zo onderscheiden bijvoorbeeld religieuze stromingen zich onder meer door wat ze eten.
Verder kennen we tradities waarbij gerechten generatie op generatie worden doorgegeven. Zoals gerechten behorend bij gelegenheden als geboorte, Sinterklaas, Kerst of Pasen. Elk land, regio of familie heeft zo zijn eigen traditionele gerechten en recepten.
Welvaart speelt een grote rol bij wat we eten.
Naast de verbindende kracht van eten en voedselcultuur, is voedsel van oudsher ook iets wat mensen verdeelde. De rijken deden zich tegoed aan vlees, gevogelte en feestmaaltijden, terwijl hun personeel en andere armen zich voedden met knollen.
En wie naar de huidige obesitascijfers in de rijkere landen kijkt, ziet ook dat een gezond dieet vaker het dieet is van de rijkeren dan dat van de armeren. Terwijl de allerarmsten in de wereld lijden aan ernstige honger.
Overstromingen en extreme droogte, veroorzaakt door klimaatverandering, treffen juist die delen op de wereld hard waar de voedselzekerheid voor kinderen en hun familie al onder druk staat.
Door voor een gezond en duurzaam voedingspatroon te kiezen en voedselverspilling tegen te gaan kunnen we een steentje bijdragen om voor meer voedselzekerheid te zorgen voor kinderen en families op de hele wereld. Want ieder kind heeft recht op gezond voedsel.
De verbinding van voedsel
Voedsel verbindt mensen en culturen, kijk maar naar de superdiverse stad Amsterdam met ruim 180 nationaliteiten. Al deze culturen en culinaire tradities zijn terug te vinden in de vele eetcafés en markten maar ook in de keukens thuis.
Met mensen overal vandaan kwam ook een verscheidenheid aan culinaire tradities naar Nederland. Soms mengden die zich met gerechten die hier al werden gegeten, soms werden gerechten aangepast aan de ‘Nederlandse smaak’ en soms kookten de nieuwe Nederlanders juist traditionele gerechten voor mensen uit de eigen groep om het gevoel van thuis te omarmen. Om een gevoel van geborgenheid te creëren.
Met wie je omgaat bepaalt je gezondheid
Mensen in alle levensfasen, van kinderen, jongeren tot volwassenen, zijn geneigd om gedrag en gewoonten van anderen over te nemen. Niet alleen goede gewoonten maar ook slechte. Het is wetenschappelijk bewezen dat de omgeving van invloed is op eetgedrag en leefstijl.
Blue Zones
Een voorbeeld van generatie op generatie doorgeven van een gezonde en duurzame leefstijl zie je in de Blue Zones. Deze gebieden staan de laatste tijd enorm in de belangstelling omdat hier relatief veel mensen in goede gezondheid 100 jaar en ouder worden en waar niemand gek opkijkt als je op je 82e nog werkt in je bedrijf of eigen moestuin.
Dr. Michel Poulain, emeritus hoogleraar in demografie aan de Katholieke Universiteit van Leuven in België en senior onderzoeker aan de Universiteit van Tallinn in Estland is een van de drie onderzoekers van de blauwe zones, samen met Gianni Pes, een Sardijnse arts en de Amerikaan Dan Buettner, een National Geographic Fellow, ontdekkingsreiziger, bekroonde journalist, auteur en producer. Ze gebruiken de benaming Blue Zones voor gebieden in de wereld waar mensen in relatief goede gezondheid bovengemiddeld oud worden. In Sardinië (Italië), Ikaria (Griekenland), Okinawa (Japan), Nicoya (Costa Rica) en in Loma Linda (Californië) onderzochten zij de leefgewoonten van senioren en 100-plussers.
Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Universiteit van Amsterdam legt uit wat het geheim is van het gezond oud worden in de Blue Zones.
‘Meest opvallend is wel dat dit stuk voor stuk nogal afgelegen gebieden zijn, ver van de bewoonde wereld, waar de inwoners een vrij geïsoleerd bestaan leiden. Het gaat om kleine gemeenschappen, die hecht samenleven en die leven van de landbouw, visserij en veeteelt. De bewoners van de Blue Zones zijn geen stedelingen, leven niet in dichtbevolkte gebieden en werken niet in de industrie. Ze leiden een rustig leven, midden in de natuur.
Puur en onbewerkt eten
De mensen die in de Blue Zones leven hebben niet een groot geheim. Er is geen superkruid, er zit niks in het drinkwater en ze eten ook geen superfoods. Het draait allemaal om een gezonde actieve leefstijl, zonder stress en met gezond eten. Het eten verschilt van Blue Zone tot Blue Zone. Het maakt natuurlijk nogal wat uit of je in Costa Rica, Italië of Japan bent. Maar het gemeenschappelijke kenmerk van alle Blue Zones in de wereld is dat men puur eet en geen bewerkte producten uit de fabriek.
Plantaardig voedingspatroon
De voeding in elke Blue Zone is grotendeels plantaardig. Veel groenten en fruit, granen, peulvruchten, noten, kruiden en knollen. Aangevuld met vis, wat vlees of zuivel, vlees slechts een paar keer per maand.
Natuurlijk en vanzelfsprekend bewegen
De mensen in de Blue Zones bewegen veel. Maar ze sporten niet intensief en heffen ook geen gewichten: ze doen aan functioneel bewegen. Tuinieren, wandelen of klussen of dansen. Ze zijn veel buiten en profiteren zo van de weldadige werking van de natuur en van vitamine D uit zonlicht.
Lichaamsbeweging is een natuurlijk en logisch resultaat van de manier waarop hun leven is ingericht. Honderdjarigen in Okinawa zitten niet op een stoel, maar op de vloer en gaan tientallen keren per dag door de knieën. De oude Sardijnen wonen in huizen met trappen.
Maatschappelijk betrokken
De inwoners van de Blue Zones kennen ook geen pensioen. Ze blijven tot op hoge leeftijd werken: is het niet in een baan, dan wel in een moestuin, als vrijwilliger of met het oppassen op kleinkinderen. Maatschappelijk actief blijven zorgt ervoor dat je hersenen en lichaam minder snel verouderen. Ze zijn erg sociaal en sterk betrokken in de maatschappij. Ze hebben dagelijks contact met familie, vrienden of mensen in hun geloofsgemeenschappen. Die verbinding en die sociale contacten zorgen ervoor dat de mensen goed in hun vel zitten. Vriendschappen en jezelf nuttig voelen is belangrijk voor een goede gezondheid en vermindert stress.
De inwoners leiden geen drukke levens, ze worden niet geleefd door hun agenda of de mobiele telefoon en er zijn geen targets of deadlines om te halen. Er is tijd. Tijd om een dutje te doen, een praatje te maken met de buurvrouw, om te mediteren, om zelf je groente te kweken of om lekker vroeg naar bed te gaan. Goede nachtrust, minstens acht uur lang, is er de gewoonste zaak ter wereld.
Eet tot je 80% vol zit
Op het Japanse eiland Okinawa wordt de gemiddelde bewoner vitaal 86 jaar oud. En dat komt niet door de sushi, ze eten juist heel veel groenten, met name zoete aardappel. Veel mensen hebben daar hun eigen moestuin en eten soms wel een kilo groenten per dag.
Groenten bevatten weinig kilocalorieën, maar wel heel veel vitamines, mineralen en vezels. Daarom is de voeding op Okinawa erg volwaardig. De mensen op Okinawa zullen ook nooit hun buik vol eten. Hun spreekwoord luidt: hara hachi bu en dat betekent: ‘Eet tot je 80 procent vol zit’. In de wetenschap is al lang bekend dat caloriebeperking bijdraagt aan een langer leven.
Het geheim is samenspel van factoren
De Blue Zones hebben dus niet één geheim, het is een samenspel van factoren die de inwoners zo gezond maken. Actief zijn, een goed sociaal netwerk, weinig stress, veel bewegen, veel buiten zijn, goed slapen, veel groenten en fruit eten en weinig bewerkte producten. ‘
Jaap Seidell: ‘’Gezond oud worden is niet zo vanzelfsprekend, je hebt nu in ieder geval de ingrediënten om je eigen Blue Zone te creëren.’’
Bron: Gezondheidsnet
